Godnie Święta. Słów kilka o dawnych obrzędach

Święta Bożego Narodzenia (Godnie Święta) poprzedzał Adwent. Na Mazurach już wtedy zaczynali chodzić po wsiach przebierańcy – maszkary bądź chłopcy z gwiazdą, a na Warmii przykładano dużą uwagę do wyplecenia wieńca adwentowego.

Wieńce wystawiano nie tylko w kościołach, ale także w domach, wieszając pod sufitem. W każdą kolejną niedzielę dodawano jedną świeczkę ozdabiając wstążkami, kolejno: czerwoną, żółtą, srebrną i złotą.

W dawnych obrzędach, Wigilia nie była tak uroczystym dniem jak dzisiaj i nie rozpoczynała świętowania. Nie przestrzegano postu i nie urządzano typowej kolacji wigilijnej. Nie był także znany zwyczaj dzielenia się opłatkiem.

Tradycyjnie w domach ustawiano jednak choinkę. Pod nią umieszczano talerze z jabłkami, piernikami, orzechami i cukierkami oraz drobne prezenty.

Powszechny był zwyczaj ustawiania na święta snopów zboża w czterech kątach domowej izby. By zapewnić urodzajny rok, każdy snop miał być zrobiony z innego rodzaju zboża. Powszechne było także śpiewanie kolęd.

Pasterkę na katolickiej Warmii odprawiano o północy tylko w miastach. Na wsiach wierni spotykali się w kościołach pierwszego dnia Świąt Bożego Narodzenia o godz. 5.

Na Mazurach wielką świąteczną uroczystością była Jutrznia na Gody, rozpoczynają się już o godz. 2, która miała religijny i podniosły charakter, ale odbywała się nie tylko w kościołach.

Przedstawienie o tematyczne narodzin Chrystusa, wystawiane przez uczniów czy teatry ludowe, podobne do dzisiejszych jasełek, wystawiano także w szkołach i domach.

Ze względu na typowo polskie pochodzenie uroczystości, pod koniec XIX w. w skutek germanizacji tradycyjna Jutrznia była organizowana coraz rzadziej, aż w końcu została zapomniana.
Muzeum Ziemi Piskiej