"Stare cmentarze – ginący krajobraz Warmii i Mazur"

Dzisiaj dawne nekropolie to często miejsca zniszczone, zdewastowane, zapomniane, często służą miejscowej społeczności jako wysypisko odpadków. Warto odkryć je na nowo, poznać ich lokalizację, historię. Należy objąć je opieką, przywrócić pamięć o nich miejscowej społeczności - jako część dziedzictwa kulturowego ziemi, na której żyjemy.

Od jakiegoś czasu w powiecie Pisz jak i w powiatach ościennych zaczęła się plaga kradzieży i dewastacji na nieczynnych cmentarzach. Przykładem był cmentarz w Grądach koło Orzysza gdzie zostało skradzione ponad 10 żeliwnych zabytkowych krzyży. Niszczone są nie tylko mogiły zasypywane przez domowe odpadki, ale i grobowce.

Jedynym z nich w gminie Pisz, jak udało mi się ustalić, był grobowiec w miejscowości Zdory - piękny, zabytkowy z polnego kamienia i ciężkimi metalowymi drzwiami, po których zostały tylko fotografie w moim archiwum. W grobowcu znajdowały się 2 trumny w niezłym stanie (do 2013 r.) zapewne ze zwłokami pochowanych tam osób. Z tego, co się dowiedziałem od mieszkańca Zdor drzwi zostały skradzione w ubiegłym roku. Obecnie wnętrze grobowca jest zdewastowane, wokół leżą butelki po wódce i puszki po piwie z libacji, jakie urządza sobie zapewne młodzież z pobliskiej miejscowości, a lisy roznoszą resztę kości z zniszczonych trumien. Na rozbitej płycie nagrobnej jest napisane „Tu spoczywa w Bogu nasza dobra Matka.”

Na cmentarzu w Borkach koło Pisza zachowany był tylko jeden żeliwny krzyż, obecnie pozostała tylko rozbita betonowa podstawa krzyża i... fotografia w moim archiwum. Rozkradane są nie tylko rzeczy metalowe jak ogrodzenia mogił i krzyże, ale i betonowe nagrobki.

Przykładem kradzieży betonowego nagrobka jest cmentarz w Starych Gutach. Skradziono płytę nagrobną państwa Lipków zmarłych w 32 i 34 r., po płycie pozostał tylko pusty fundament, zapewne płyta będzie służyć jako stopień przed wejściem do budynku lub jako wypełnienie fundamentu. Niekiedy takie płyty są oszlifowane i po usunięciu napisów służą jako nowe nagrobki. Zaciekawił mnie grób państwa Gustawa i Wilhelmine Lipka tym, że po wpisaniu w wyszukiwarkę internetową odnalazłem na niemieckim forum genealogicznym rodzinę Lipków i linki do mojej fotografii ukazujące grób i płytę nagrobną. Obecnie już tej płyty nie ma.

Szacunek dla zmarłych, poszanowanie miejsc, gdzie pochowano ludzkie szczątki, to podstawowy kanon chrześcijańskiej tradycji. Kiedyś niszczenie wszystkiego co niemieckie, było częściowo zrozumiałe poprzez pryzmat wojny. Dzisiaj nie zapominając o okropnościach wojny, należy oznaczyć miejsca byłych cmentarzy i mogił, wyrazić szacunek dla zmarłych i uszanować te miejsca.

W powiecie Piskim jest ponad 300 miejsc pochówku większych i mniejszych, przy istniejących i nieistniejących wioskach i miasteczkach, przy dawnych leśniczówkach, rodzinne groby oraz cmentarze wojenne i pojedyncze mogiły wojenne, które są ograbiane a nawet rozkopywanie dla pozyskiwania rzeczy żołnierskich. Obecnie nikt nie jest w stanie sam lub nawet w kilka osób tego upilnować, ale jako społeczeństwo gminy Pisz TAK! Wystarczy, z mojego punktu widzenia, poinformować odpowiednie władze o tym, że coś się dzieje na cmentarzu.

Wina za kradzieże na cmentarzach leży przede wszystkim po stronie skupów złomu. Wystarczy przecież nie kupować przedmiotów, po których już na pierwszy rzut oka ewidentnie widać, że pochodzą z kradzieży - nie byłoby wówczas tego, a przynajmniej nie w takim stopniu. Uważam, że Policja, Straż Miejska powinna od czasu do czasu zerknąć, kto i co skupuje.

">kliknij tutaj Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna